Voorstelling over Westerbork

Zelfs hier vind je nog een paar rechtvaardigen

Voorstelling over vuile handen, zuiverheid en moed in Westerbork

Mijn voorstelling Zelfs hier vind je nog een paar rechtvaardigen vertelt het aangrijpende verhaal van een Joodse leraar die zich in 1943 meldt bij de Joodse Ordedienst in kamp Westerbork. Zo hoopt hij het vege lijf te redden.

De ontmoeting met de zachtmoedige ‘rebbe’ Jeremia Hirsch in barak 52 brengt echter een ommekeer in hem teweeg die hem noopt een daad te stellen die zijn lot zal bepalen.

Gebaseerd op de novelle De nacht der Girondijnen van Jacques Presser.

Voor theaters, scholen (vanaf bovenbouw vo), instellingen, kerken en 4 mei-herdenkingen.

Regie: Ferdinand Borger

Duur: 50 minuten

Tarief: 500 euro (incl. BTW, excl. reiskosten)

Waarom een voorstelling over Westerbork?

Omdat ik altijd al onder de indruk ben geweest van het boekje waarop de voorstelling is gebaseerd: De nacht der Girondijnen van Jacques Presser. Een exemplaar van dit Boekenweekgeschenk uit 1957 uit de bibliotheek van mijn vader gaat al jaren met mij mee.

De bekende historicus Jacques Presser maakte er voor een seculiere Jood een opmerkelijk religieus getint verhaal van. Vooral de figuur van de ‘rebbe’ Jeremia Hirsch, één van de gevangenen in Westerbork, raakt mij doordat hij, zoals de ik-figuur het uitdrukt, midden in de hel “niet alleen gaaf kan blijven van binnen, maar ook die gaafheid naar buiten laat uitstralen”.

Dat dat kennelijk kan, in de meest onmenselijke omstandigheden – om daaraan te herinneren wil ik, ook als niet-Jood, dit verhaal verder vertellen en bij een breder publiek onder de aandacht brengen. Zo is het een verhaal over een specifieke, onvergelijkelijke gebeurtenis – de moord op 6 miljoen Joden – dat de universele hoop vertolkt dat er zelfs in de meest onmenselijke omstandigheden altijd enkelingen zullen zijn die mens weten te blijven. En die zo anderen (zoals de ik-figuur in de novelle) inspireren om hun mens-zijn terug te vinden.

Vandaar ook dat merkwaardige motto dat Presser zijn novelle meegaf – een variant op ‘homo homini lupus’ (Thomas Hobbes): de mens is voor de mens een wolf. Presser maakte ervan: ‘homo homini homo’: de mens is voor de mens… een mens.